اولویت‌بخشی به خانواده در امور عبادی و اجتماعی

اولویت اصلی زن مسلمان گرم نگهداشتن کانون خانواده است؛ به همین دلیل وظایف همسری و مادری را بر دغدغه‌های شخصی ترجیح می‌دهد.

۲۴ آذر ۱۴۰۰ / 12375

زندگی به سبک مومنانه / مقاله

سبک زندگی اسلامی «خانواده‌محور» و انسان مسلمان «خانواده‌گرا»ست. مکتب حیات‌بخش اسلام، پیروانش را به تزوّج و تأهل فراخوانده است؛ زیرا «خانواده کانون گرم و پُربرکتی است که قوی‌ترین پایه‌های تربیت انسان در آن گذاشته می‌شود. در کانون خانواده است که مهم‌ترین پایه‌های تربیت روحی و فکری بشر نهاده می‌شود. خانه بهترین محیط آسایش جسم و جان، رفع خستگی تن و روح و حقیقی‌ترین فضای صمیمیت است. هیچ صمیمیتی در هیچ محیطی به قدر خانواده و بین مادر، فرزند، پدر، همسران وجود ندارد.»(1)

خانواده‌محوری اقتضائاتی دارد. یکی از این اقتضائات، تحکیم خانواده از طریق اولویت دادن به خانواده در بعضی شرایط است که در ذیل بدان می پردازیم:

1. ترجیح خانواده بر امور عبادی غیرواجب

همسرداری و حفظ پیوند زناشویی در اسلام امری مقدس و ارزشمند است و با بسیاری از ارزش‌های مهم اسلامی برابری می‌کند و از بعضی از آنها برتر است. در روایتی از امام علی علیه السلام آمده است: «رسول خدا صلی الله علیه و آله بر من و فاطمه علیها السلام وارد شدند؛ در حالی که من کنار دیگ نشسته بودم و عدس پاک می‌کردم. پیامبر صلی الله علیه و آله خطاب به من فرمودند: یا علی! هیچ مردی همسر خود را در کار خانه یاری نمی‌کند، مگر آنکه برای او به هر موئى که در بدن اوست ثواب یک ‌سال عبادت نوشته خواهد شد؛ در حالی که روزهای آن را روزه‌ دارد و شب‌های آن را به قیام می‌گذراند و خداى تعالى مانند آنچه به صابران داد به وی می‌دهد.»(2)

2. ادبیات دینی درباره ارزش معنوی زن‌داری و شوهرداری یکسان است. به این روایات درباره جایگاه ارزشی زن‌داری توجه کنید: «رفتن تو به مسجد برای عبادت و بازگشتت نزد خانواده در پاداش برابر است.»؛(3) «در پیشگاه خداوند، نشستن مرد کنار همسر و فرزندان، از اعتکاف در مسجد من (مسجدالنبی) محبوب‌تر است.»؛(4) «وقتی یکی از شما از حجّ خود فراغت یافت، پس برای بازگشت نزد خانواده‌اش شتاب کند؛ زیرا این کار پاداش حجّ را زیاد می‌کند.»(5)

مشابه روایات مزبور درباره شوهرداری نیز وارد شده است؛ مانند: «زنان نمازهای خود را طول ندهند تا از نزدیکی شوهرانشان ممانعت به عمل آورند»؛(6) «از موارد اطاعت زن از شوهر آن است که بدون اجازه او روزه نگیرد»؛(7) «جهاد زن خوب شوهرداری کردن است»؛(8) «شفیعی برای زن نزد خداوند، سودمندتر از رضایت شوهر نیست.» (9)

3. ترجیح خانواده بر امور اجتماعی غیرضروری: می‌دانیم که مسئولیت مردان در اداره خانواده، عمدتاً در بیرون منزل و در تلاش برای تأمین معیشت همسر و فرزندان تعریف می‌شود و کار آنان با جهاد در راه خدا برابری می‌کند.(10) اما مسئولیت اصلی زنان، اداره داخلی خانواده است. اسلام حق زنان را در حوزه‌های مختلف اجتماعی مانند دانشجویی، اشتغال و کسب درآمد، مشارکت سیاسی و غیره به رسمیت می‌شناسد. کم نیستند زنانی که با مجاهدت بسیار، به وظایف همسری خود به‌نحو مطلوب عمل می‌کنند و از مسئولیت‌های اجتماعی خویش نیز غافل نیستند. «زن مسلمان ایرانی تاریخ جدیدی را پیش چشم زنان جهان گشود و ثابت کرد که می‌توان زن بود، عفیف بود، محجبه و شریف بود و در عین حال، در متن و مرکز بود. می‌توان سنگر خانواده را پاکیزه نگاه داشت و در عرصه سیاسی و اجتماعی نیز سنگرسازی‌های جدید کرد و فتوحات بزرگی را به ارمغان آورد.»(11)

اولویت اصلی زن مسلمان گرم نگهداشتن کانون خانواده است؛ به همین دلیل وظایف همسری و مادری را بر دغدغه‌های شخصی ترجیح می‌دهد. زن مسلمان قدر مادر بودن را می‌داند و آن را با چیزی عوض نمی‌کند. زیرا «مادر، محور خانواده است؛ این را دستگاه‌های تبلیغاتی غربی و متأسّفانه بعضی غربزده‌های خود ما سعی می‌کنند کمرنگ کنند، یا نفهمند و یا نشان ندهند. زنان خانه‌دار، حتّی کسانی که اشتغالات بیرونی ندارند، بزرگ‌ترین خدمات را انجام داده‌اند. لازم است ارزش و ارج خدمات زنانی که خانه‌داری و کدبانویی را ترجیح داده‌اند، فهمیده شود. اگر چه خدمات خارج از خانه هم به عهده‌ بانوان بوده و هست و خواهد بود و اشکالی هم ندارد، امّا این مهم‌ترین بخش خدمت زنانه است.»

منبع: ماهنامه پاسدار اسلام، مقاله «خانواده‌»؛ محور سبک زندگی اسلامی، فرج‌الله هدایت‌نیا، شماره ۴۶۹-۴۷۰– خرداد ۱۴۰۰.

--------

پی نوشت ها:

1. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار تصویری با مداحان – روز میلاد حضرت زهرا سلام الله علیها، ۱۵/۱۱/۱۳۹۹

2. حسین بن محمدتقی نوری، مستدرک الوسائل، ج‌۱۳، ص۴۸‌.

3. محمدباقر مجلسی، بحار الانوار، ج۸۶، ص۲۱۳.

4. ورام بن ابی فراس، تنبیه الخواطر، ج‏۲، ص۱۲۲.

5. متقی هندی، کنز العمال، ج۱۶، ص۲۷۲.

6. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۵، ص۵۰۸.

7. همان، ج۴، ص۱۵۱.

8. حسین بن محمدتقی نوری، مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۴۶.

9. ابن بابویه قمی، الخصال، ص ۵۸۸.