((جهاد اکبر)) بزرگتر است

هر دینی برای ماندگاری خود، یک سری الگوهایی را در مسیر بشر قرار می‌دهد و این روش‌های زندگی باعث می‌شود که پیروان آن همیشه در حال جهاد باشند. فوکویاما جمله‌ای معروف دارد؛ «شیعه دو بال دارد؛ بال سبز مهدویت و بال سرخ شهادت.» این بال سبز یعنی انتظار برای رسیدن به وضعیتی مطلوب.

۳ مرداد ۱۳۹۷ / 231

انقلاب اسلامی ایران / تمدن نوین اسلامی / مقاله

رضا مصطفوی
هر دینی برای ماندگاری خود، یک سری الگوهایی را در مسیر بشر قرار می‌دهد و این روش‌های زندگی باعث می‌شود که پیروان آن همیشه در حال جهاد باشند. فوکویاما جمله‌ای معروف دارد؛ «شیعه دو بال دارد؛ بال سبز مهدویت و بال سرخ شهادت.» این بال سبز یعنی انتظار برای رسیدن به وضعیتی مطلوب. تعریفی که حضرت آقا از سطح فرهنگ فعلی دارند، نشان می دهد که از وضع موجود رضایت ندارند. وقتی انسان از وضع موجودش راضی نباشد، تلاش می‌کند و البته منتظر است تا کسی که انسان کامل است و دِین هیچ گردن‌کشی به گردنش نیست، بیاید و کمک کند تا وضع مطلوب رقم بخورد. بال سرخ نیز همان راه سرخ حسینی است؛ یعنی شما از وضع موجود ناراضی هستید و برای رسیدن به وضع مطلوب، تمام زندگی و دار و ندار خود را فدا می‌کنید.
ما دو نوع جهاد داریم: یکی جهاد به سیف، که آشکارا دشمن آن طرف خاکریز قرار دارد و ما طرف دیگر. این نوع جهاد را پیامبر اعظم(ص) جهاد اصغر نامیده‌اند؛ یعنی جهاد کوچک که ماجرایش را شنیده‌اید. جهاد نوع دوم، رفتارها و حرکت‌هایی است که ما در سراسر زندگی انجام می‌دهیم و صبغه جهادی پیدا می‌کند، این صبغه، به نیت و هدف برمی‌گردد: همان که می‌گویند: « الاعمال بالنیات». اگر در هر کاری که می‌کنیم، نیت قرب الهی داشته باشیم، این خودش می‌شود جهاد فی‌سبیل‌الله. مثل کسی که به نیت در راه خدا، برای خانواده خود کسب روزی می‌کند. در روایات داریم اگر او در این حال کشته شود، اجر شهید را دارد.
این جهاد دوم، که در بستر جامعه اتفاق می‌افتد و نه در میدان جنگ و مین، بزرگ‌تر از آن جهادی است که در میدان جنگ رخ داده است و تعبیر رسول الله(ص) است که جهاد اکبر است. جهاد اکبر، مجاهده و مبارزه با نفس و خودخواهی‌ها، و خواستن برای خداست. تعبیر امروزی‌اش این است که در تمام لحظات زندگی احساس کنید در حال جهاد هستید.
بعد از جنگ، بسیاری از مسئولین فرهنگی، دیگر اعتقاد به جهاد نداشتند. فکر می‌کردند جنگ تمام شد و الان باید برسیم به زندگی مادی مردم و خودمان. هر کس هم که توان یا رانت بیشتری در امور اقتصادی داشت، بهره بیشتری هم برد. از این مسئله غافل بودند حال که جهاد اصغر را پشت سر گذاشته‌ایم، باید مرد میدان جهاد اکبر باشیم، جبهه‌ای پیش رو داریم که در آن، دشمن مخفی است، نیت‌ها و خاکریزها مخفی است و باید در این جهاد بصیرت داشته باشیم تا بتوانیم توانایی و ادوات دشمن را ببینیم.
توهم عادی شدن زندگی‌ها بعد از جنگ، باعث شد که رصد دقیقی از تلاش‌های دشمن صورت نگیرد. تا اینکه صدای حضرت آقا درآمد و هشدار دادند که دشمن به ما شبیخون فرهنگی زده است! هشدار حضرت آقا خیلی‌ها را از خواب غفلت پراند. بعضی از مسئولین غافل شدند، به تدریج از خط امام زاویه گرفتند و در برابر زندگی جهادی مقاومت کردند، البته ما نیز در برابر اشرافی‌گری و رانت‌خواری مقاومت نکردیم و اشرافی‌گری بر زندگی‌ها غلبه پیدا کرد. از سوی دیگر رسانه‌ها و نهادهای مدنی و اجتماعی هم نگاه تکلیف‌مدارانه‌ای به این واقعه نداشتند، در حقیقت هر چه از این خط فاصله بگیریم قاعدتاً بازگشت به خط مطلوب سخت‌تر می‌شود.
اگر صحیفه امام و به خصوص پیام امام به مناسبت قطعنامه را جدی‌تر می‌دیدیم، امروز اوضاع فرق می‌کرد. وقتی جنگ تمام شد، مگر امام نفرموده بودند: «کمربندهایتان را محکم ببندید که هیچ چیز تغییر نکرده است.» ولی ما کمربندهایمان را نبستیم و همه چیز تغییر کرد.
در قسمتی از وصیت‌نامه منسوب به شهید باکری آمده؛ «یک عده بعد از جنگ پشیمان می‌شوند و زندگی‌شان عوض می‌شود.» واقعاً تحقق پیدا کرد و عده‌ای از آدم‌ها عوض شدند و دیگر نگاه جهادی به زندگی نداشتند. تک‌تک ما که دغدغه داریم مقصر هستیم، در امر به معروف کوتاهی کردیم. آن‌هایی که می‌فهمیدند باید آن‌هایی را که نمی‌فهمیدند یا توان فهمش را نداشتند روشن می‌کردند، ولی نکردند.
امروز نسل جوان از ما خیلی جلوتر است، چون وارد جامعه که می‌شود، فضایی که در زمان جنگ و اوایل انقلاب بود را مطالعه می‌کند و این شکاف فرهنگی و معنوی را می‌بیند و متوجه می‌شود که از اصل مطلب خیلی فاصله داریم. دغدغه‌مند می‌شود و می‌بینیم فوج جوانانی را که دلسوزانه و انقلابی، مثلا وارد فعالیت رسانه‌ای شده‌اند، وقتی می‌پرسیم چرا وارد این عرصه شدید، می‌گویند: امروز انقلاب اسلامی نیاز به رسانه دارد. صدور فرهنگ و پیام انقلاب نیازمند رسانه است.

1- گزیده ای از مصاحبه « خبرگزاری دانشجو » با رضا مصطفوی- سردبیرماهنامه امتداد- عنوان اصلی مصاحبه «چرا آقا همیشه روی کتابهای ادبیات مقاومت، تقریظ دارند؟» می باشد.