فضای خانه را شاد نگه داریم

چه خوب است که اعضای خانواده، همان طور که در جمع دوستانشان اهل شوخی و بگو و بخند هستند، در خانه هم با یکدیگر شوخی کنند

وقتی که اهل خانه را شاد می کنی، خانه را بهشت می کنی و بهشت آسمانی، منتظر قدومت می نشیند. محیط شاد خانه، زندگی را برای اعضای آن، جذّاب می کند. از آن سو، وقتی کانون خانواده خشک و بی روح باشد، طعم زندگی را به کام اهالی خانواده، تلخ می کند. شاید بتوان اهمّیت شاد بودن را از میزان شدّت توجّه دین به شاد کردن دیگران، درک کرد. از نگاه دینی، شاد کردن، از جمله عباداتی است که کم عبادتی به پای آن می رسد.(۱)

عوامل شادکننده محیط خانواده

برای شاد کردن محیط خانواده، به نکات ذیل توجّه کنید:

الف) خوش اخلاقی و خوش رویی

خوش اخلاقی و خوش رویی، کم هزینه ترین راه شاد نگه داشتن محیط خانواده است. این کار در حالی که هیچ هزینه اقتصادی ندارد، تأثیر بسیاری در تزریق نشاط به محیط خانواده دارد.

خانواده‌ای را تصوّر کنید که اعضای آن، چهره ای شاد و گشاده دارند و در هنگام گفتگو، لبخندی مهمان لب هایشان است. زندگی کردن در کنار افراد این خانواده، چه لذّتی دارد؟ چنین خانواده ای هر اندازه هم که از نظر مادّی در تنگنا باشند، باز هم از حضور در محیط خانواده، خوشحال می شوند.(2) همان‌طور که یکی از عوامل ابراز و ایجاد محبّت، خوش رویی است.(3) خوش رویی، تنها موجب استحکام روابط خانوادگی نمی‌شود؛ بلکه یکی از عوامل اصلی پیشرفت انسان در مسیر آفرینش و نزدیک شدن به خداوند است.(4)

در مقابل خوش اخلاقی، باید گفت که عصبانیّت و تندی از عواملی است که به شدّت از میزان شادی خانه می کاهد.

ب) شوخی کردن

شوخ بودن، یکی از ویژگی های مؤمن بوده(5) و در معارف دینی به آن توصیه شده ‌‌است. بزرگان دین ما هم از شوخی کردن با مردم، پرهیز نداشته‌اند،(6) تا جایی که یکی از دلایل دشمنان برای عدم صلاحیّت حاکم زمین و آسمان، امیرمؤمنان علی علیه السلام در امر خلافت، شوخی کردن ایشان بود.(7) اولیای الهی، کسانی را که با شوخی، دلِ مردم را شاد می‌کردند دوست داشتند و در مواقعی که خود غمگین بودند، آرزو می‌کردند که چنین افرادی در نزدشان حضور داشتند.(8)

چه خوب است که اعضای خانواده، همان طور که در جمع دوستانشان اهل شوخی و بگو و بخند هستند، در خانه هم با یکدیگر شوخی کنند.

در همه کارهای خوب باید اعتدال را رعایت کرد. شوخی هم از جمله همین کارهاست که اگر در آن افراط شود، اثر بدی در رابطه انسان با همسرش می‌گذارد.(9) مثلاً انسانی که بسیار شوخی می‌کند، دیگر در رابطه خود با دیگران اقتدار لازم را ندارد و حتّی آبروی او هم در معرض خطر قرار می‌گیرد.(10) برخی از مردم در اهانت به کسانی که زیاد شوخی می‌کنند، جرئت بیشتری دارند(11) که چنین جرئتی برای انسانی که زیاد شوخی می کند، مشکلات فراوانی ایجاد می کند.

ج) تفریحات سالم

انسان نباید در طول زندگی از تفریحات سالم غافل بماند. پرداختن به تفریحات سالم از ویژگی‌های مؤمن است.(12) تفریحاتی مانند بازی اعضای خانه با هم، قدم زدن، به فضای سبز نگریستن، سوارکاری و شنا از کارهایی است که در معارف دینی، شادی بخش معرّفی شده اند.(13) تفریح علاوه بر این که به شاد شدن محیط خانه کمک می کند، انسان را در مسیر تقویت معنوی خویش هم یاری می‌دهد.(14)

د) گفتگو

متأسّفانه امروزه به جهت حضور جدّی تلویزیون و رایانه در خانه، گفتگوهای اعضای خانواده به حدّاقل رسیده است، غافل از این که گفتگو، یکی از عوامل نشاط انگیز و شادی بخش در محیط خانه است.(15)

منبع: نشریه پاسدار اسلام، محسن عباسی ولدی، شماره 457-458، خرداد ماه 1399.

--------

پی‌نوشت‌ها

1- رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «محبوب‌ترین اعمال در نزد خداوند عزّوجلّ، شاد کردن مؤمنان است». (الکافی، ج۲، ص۱۸۹)

2- امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمود: «شما نمی‌توانید با اموالتان در زندگی مردم گشایش ایجاد کنید، پس با گشاده‌رویی و نیک برخورد کردن، این کار را انجام دهید.»(وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۱۶۱)

3- امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمود: «خوش‌رویی، جان و مغزِ دوستی است». (بحار الأنوار، ج۷۱، ص۱۶۵)

4- امام صادق علیه السلام فرمود: «کارهای نیک و روی خوش باعث جلب محبّت شده، انسان را وارد بهشت می‌کند؛ امّا بخل و ترش‌رویی، انسان را از خداوند دور کرده، انسان را داخل در جهنّم می‌کند».(أعلام الدین، ص۱۲۰)

5- فضل بن ابی قرّه از امام صادق علیه السلام نقل می‌کند که فرمود: «هیچ مؤمنی نیست، مگر آن که در او دُعابه هست». از ایشان پرسیدم: دعابه چیست؟ فرمود: «شوخی».(الکافی، ج۲، ص۶۶۳)

6- یونس شیبانی می گوید: امام صادق علیه السلام از من پرسید: «شوخی کردنتان با هم چگونه است؟». من گفتم: اندک. فرمود: «این‌گونه نباشید. همانا شوخی کردن از خوش‌اخلاقی است و تو با شوخی کردن، برادرت را شاد می‌کنی. رسول خدا صلی الله علیه و آله با کسی شوخی می‌کرد و قصد می‌‌کرد که او را شاد کند» (الکافی، ج۲، ص۶۶۳)

7- آنها معتقد بودند که حاکم باید خشن و تندخو باشد. (ر.ک: شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱، ص۲۵)

8- امام رضا علیه السلام فرمود: «عربی بیابانگرد نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله می آمد و هدیه ای به ایشان می داد و همان جا می گفت: بهای هدیه ام را بده. رسول خدا صلی الله علیه و آله هم می خندید. ایشان، هنگامی که غمگین می شد، می فرمود: «آن عرب بیابانگرد چه شد؟ کاش نزد ما می‌آمد»».(الکافی، ج۲، ص۶۶۳)

9- برخی از روایات به صورت مطلق از شوخی کردن منع می‌کند. در برخی از روایات هم از افراط در شوخی و یا شوخی به همراه گناه منع شده است؛ مانند شوخی‌هایی که موجب آزار دیگران است. از روایات دسته دوم می‌توان فهمید که مقصود از روایات دسته اول نیز همان افراط در شوخی یا شوخی به همراه گناه است که می‌توان از آن به «شوخی بی جا» یاد کرد.

10-حَمران بن اَعیَن می‌گوید: «به محضر امام باقر علیه السلام رسیدم و به ایشان گفتم: سفارشی به من بنمایید. فرمود: «تو را به تقوای الهی سفارش می‌کنم. از شوخی[بی جا] دوری کن که هیبت انسان و آبروی او را می برَد». (وسائل‏الشیعه، ج۱۲، ص ۱۱۳)

11- امام صادق علیه السلام فرمود: «[بی جا] شوخی نکن که دیگران بر تو جرئت پیدا می‌کنند». (الکافی، ج۲، ص۶۶۵)

12- امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمود: «برای انسان مؤمن، سه ساعت است (زندگی مؤمن، سه قسمت است): ساعتی با خدایش در نیایش است، ساعتی معاش خود را تنظیم می‌کند، و ساعتی را مابین خود و لذایذ حلال و خوشایند می‌گذراند و برای انسان خردمند، شایسته نیست به دنبال چیزی باشد، مگر سه چیز: تنظیم معاش، گام برداشتن در راه آخرت، و لذّتی که حرام نباشد». (نهج البلاغه، حکمت ۳۹۰)

13- ر.ک: المحاسن، ج۱، ص۱4.

14- رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «در صحف ابراهیم علیه السلام آمده: «خردمند مادام که خِردش از او گرفته نشده است، باید ساعاتی را برای خود در نظر بگیرد: زمانی را برای مناجات با پروردگارش عزّوجلّ، زمانی را برای حساب کشیدن از خویش، و زمانی را برای اندیشیدن در نعمت‌هایی که خداوند عزّوجلّبه وی داده است، و زمانی را هم برای بهره‌مندی خویش از حلال؛ چرا که این زمان، کمکی برای آن سه زمان دیگر و مایه آسودگی و رفع خستگی از دل‌هاست»». (وسائل الشیعه، ج۱۶، ص۹۷)

15- ر.ک: المحاسن، ج۱، ص ۱4.