نماز تعظیم در برابر عظمت خداوند

امام رضا(ع) فرموده است: «[نماز] هر روز پیشانی بر زمین ساییدن، برای ...

امام رضا(ع) فرموده است: «[نماز] هر روز پیشانی بر زمین ساییدن، برای تعظیم پروردگار است.»

انسان، وقتی خود را در برابر عظمت و جلال پروردگار می‌بیند، ناخودآگاه در برابر او احساس خضوع و فروتنی می‌کند؛ آن‌سان که در برابر یک شخصیت مهم، خویشتن را کوچک و ناچیز می‌شمرد و او را تعظیم و تکریم می‌کند.

صاحب جامع السعادات نیز در تعریف و بیان «تعظیم» می‌نویسد:

«تعظیم حالتی است که از دو معرفت حاصل می‌شود: یکی معرفت جلال و عظمت خدا؛ زیرا هر که به عظمت او معتقد نیست، نفس را به بزرگداشت او وانمی‌دارد و این معرفت از اصل و ایمان است. و دیگر معرفت حقارت و ذلّت نفس و دانستن این که بنده مسخّر و در تحت قدرت پروردگار است و از سود و زیان خویش ناتوان و از این دو معرفت فروتنی و تواضع و خشوع حاصل می‌شود که آن را«تعظیم» می‌گویند.

و تا هنگامی که معرفت حقارت نفس با معرفت جلاله پروردگار آمیخته نشود، حالت تعظیم و خشوع پدید نمی‌آید؛ زیرا کسی که خود را از غیر بی‌نیاز می‌انگارد و بر خود اعتماد دارد، ممکن است صفات عظمت و جلال و قدرت و کمال را درباره غیر بشناسد ولی نسبت به او خاشع و فروتن نباشد؛ زیرا معرفت نیاز و حقارت نفس، همراه آن نیست.»

مرحوم آقا میرزا جواد ملکی تبریزی، صاحب کتاب شریف، «اسرار الصلاة» نیز می‌نویسد: «تعظیم یکی از حالات قلب است که موجب آرامش و خشوع و شکستگی خاطر در مقابل پروردگار و باعث معرفت به عظمت و جلال ذات اقدس می‌شود…هرگاه انسان به عظمت سلطان خداوندی وسعه‌ی ملک او و جلالت قدرت او معرفت پیدا کرد و دانست که ممکن [الوجود] در حقیقت هیچ است و او به اندازه ذره‌ای مالک خیر و شرّ خود نیست و مرگ و حیات و حشر و نشرش به دست دیگری است، عقل و اندیشه‌اش مقهور این عظمت می‌گردد و در پیشگاه حضرت حق اظهار ذلّت و خشوع می‌کند و قلبش از مشاهده عظمت جلال او و جلالت سلطان او، بیش از حد و وصف، خاضع و خاشع می‌گردد…عظمتسلطانخداوندی،برآفرینشآسمان‌ها و زمین‌ها و جلالت قدرت او، بر آن‌ها و امساک و نگه‌داری و رزق و حفظ و تربیت آن‌هاست…»

منبع: جلوه وصال، تالیف علی برجی، تهیه و تدوین ارائه امور فرهنگی آستان قدس، نشر قدس رضوی.