هشت نکته آموزنده برای هزینه های زندگی

برای هزینه های زندگی و مخارج همسر و فرزندان توجه به اموری، تأثیرگذار و مهم است.

هزینه های زندگی و مخارج همسر و فرزندان از واجبات است و مرد خانواده عهده دار آن می باشد، شایسته و لازم است مواردی را در این باره رعایت کرد[1]:

1- از راه حلال باشد زيرا اگر از راه حرام باشد هم گناه است و هم ذمّه او به اعضای خانواده مشغول مي شود علاه بر اینکه در روز قیامت در این باره بازخواست خواهد شد.

اسلام نسبت به رزقِ‏ حلال‏ اهميّت خاصّى داده، و مسلمانان را نسبت به آن تشويق نموده، و از خوردن لقمه حرام نهى كرده است. ما معتقديم كسب روزى از راه‏ نامشروع و حرام، روزى انسان را بيشتر نمى ‏كند، بلكه فقط آنچه را مى ‏توانست از راه حلال به دست آورد، از راه حرام كسب كرده است! غذاى حرام، زندگى انسان را تاريك و ظلمانى نموده، و مانع استجابت دعا مى‏ گردد. از رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم روايت شده است كه فرمود: «كسى كه دوست دارد دعايش مستجاب شود، خوراك و كسبش را پاك گرداند».[2]

غفلت از لقمه حرام گاه عواقب جبران ناپذيرى دارد. گاه در يك خانواده مذهبى كه پدر و مادر، انسان هاى مؤمن و وارسته اى هستند فرزند نابابى به وجود مى ‏آيد، شاید اين پدر لحظه ای غفلت كرده و مال حرامى داخل اموال حلالش شده و با آن غذايى تهيه كرده و نطفه فرزندش از آن لقمه حرام به وجود آمده، و فرزند حاصل از لقمه حرام، در آینده سارق و دزد شده، يا آلوده به موادّ مخدّر گرديده، يا دست به قاچاق موادّ مخدّر زده است! بنابراین اگر کسی بخواهد سعادتمند شود و طالب زندگى سالم در دنيا و آخرت باشد بايد به دنبال كسب حلال باشد و گر نه، نه روى سعادت را خواهد ديد، نه زندگى پاكى خواهد داشت، نه عاقبت به خير خواهد شد و نه توفيق عبادت و دعاى خالصانه پيدا خواهد کرد.[3]

2- در هزینه ها و مخارج، اقتصاد و ميانه ‏روى رعایت شود نه اسراف و ولخرجی باشد و نه خساست و سخت گیری، خداوند در قرآن كريم در توصيف بندگان خود مي فرمايد: «آنها كسانى هستند كه به هنگام انفاق نه اسراف مى ‏كنند و نه سخت ‏گيرى، بلكه در ميان اين دو، حد اعتدالى را رعايت مى ‏كنند».[4]

رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم فرموده اند: «هر كه در زندگى ميانه روى كند خداوند روزیش بخشد و هر كه ولخرجى كند، خداوند محرومش سازد».[5]

3- از موارد شبهه ناك پرهیز شود، چون اقدام در مواردى كه معلوم نيست حلالند يا حرام، انسان را به حرام مى‏ اندازد، رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم به ابوذر اینگونه توصیه می فرماید: «ای ابوذر كسى كه اهميت نمى ‏دهد از چه راهى مال به دستش بيايد، خداوند سبحان نيز اهميت نمى‏ دهد كه از چه راهى او را به جهنم بيندازد».[6]

4- بدون اذیت و منت و با قصد قربت باشد، چرا که تهیه مخارج زندگی علاوه بر اینکه پاداش الهی را به دنبال دارد عبادت نیز به شمار می رود. پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله فرموده اند: «عبادت هفت جزء دارد، برترينش در طلب روزى حلال بودن است».[7]

5- انسان بر عيال و فرزندان خود توسعه دهد، امير المؤمنين علی علیه السلام در این باره می فرماید: «چون روزى داده شدى، پس (بر اهل و عيال و بر مردم) توسعه ده».[8]

حضرت کاظم عليه السّلام نیز فرموده است: «زن و فرزند شخص اسيران او هستند، و هر كس را كه خداوند نعمتى بخشيد بر عيال خودش توسعه دهد، و اگر چنین نكند بسا باشد آن نعمت از دستش برود».[9]

6- علاه بر هزینه های زندگی لازم است پدر خانواده گاهی براى همسر و فرزندان هديّه و تحفه ای ببرد، رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم فرموده اند: «كسى كه بازار برود و براى خانواده‏ اش تحفه ‏اى بخرد و با خود ببرد، به منزله كسى است كه صدقه نيازمندان را به دوش كشيده باشد».[10]

7- پدر در خرید وسائل زندگی و تهیه وسائل مورد نیاز همسر و فرزندان اگر‏ وعده ای داد به آن وفا کند تا آنها خوشحال شوند. از امام موسى كاظم روايت شده است كه فرمود: «هر وقت به بچه ‏ها وعده داديد، به آن وفا كنيد، چون اينها گمان مى ‏كنند كه شما روزى رسان هستيد و خداوند عزيز و جليل براى چيزى آنقدر غضبناك نمى‏ شود كه به خاطر زنان و كودكان (بر مردان) غضب مى‏ كند».[11]

8- در تهیه وسائل مورد نیاز فرزندان بین آنها تبعیض قائل نشود مگر در مواردی همچون کم سن و سالی یا ضعف و بیماری و مانند آن، چرا که اگر فرزندان احساس تبعيض كنند، آتش حسادت در ميان آنان شعله ‏ور مى ‏شود از تبعیض و كم ‏توجّهى و بى‏مهرى نسبت به خود، رنج مى‏ برند.

بدون تردید رعایت امور یاد شده درباره هزینه های زندگی و مخارج همسر و فرزندان، سعادت دنیا و آخرت، رضایت و خشنودی خداوند و ترقی پله های موفقیت را به همراه دارد.

مهدی سیدمرادی

پی نوشت ها:

[1] اطيب البيان في تفسير القرآن، طيب سيد عبد الحسين‏، انتشارات اسلام‏، تهران‏، 1378ش‏، ج ‏1، ص 225.

[2] عدة الداعي و نجاح الساعي، ابن فهد حلى، به تحقیق احمد موحدى قمى، دارالكتب الإسلامي‏، 1407ق، ص 139.

[3] سوگندهاى پربار قرآن، ناصر مكارم شيرازى، مدرسه الامام علي بن ابي طالب(ع)، قم‏، 1386 ش‏، ص 495 – 494.

[4] فرقان، 67.

[5] كافي، كلينى، محمد بن يعقوب‏، ‏دارالكتب الإسلامية، تهران‏، 1407 ق‏، ج ‏4، ص 54.

[6] مكارم الأخلاق، طبرسى، حسن بن فضل‏، الشريف الرضى‏، قم‏، 1370ش،‏ ص 468.

[7] تحف العقول، ابن شعبه حرانى، جامعه مدرسين‏، قم‏، 1404ق، ص 37.

[8] عيون الحكم و المواعظ، ليثى واسطى، على بن محمد، دار الحديث‏، قم‏، 1376ش‏، ص 134.

[9] من لا يحضره الفقيه، شیخ صدوق، به تصحیح على اكبر غفارى، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه ‏مدرسين حوزه علميه قم‏، 1413ق،‏ ج 3، ص 556.

[10] روضة الواعظين و بصيرة المتعظين، فتال نيشابورى، محمد بن احمد، انتشارات رضى‏، قم‏، 1375ش،‏ ج ‏2، ص 429.