کمک به بدهکار

به خدا سوگند من به امام نگفته بود بودم كه چقدر بدهكارم.

از خصلتهاي والاي اهل بيت علیهم السلام مهمان نوازي و كرامت و بخشش است. تاريخ و سيره‌ي آن گراميان گواه اين حقيقت است كه آنان بخشنده ترين و كريم‌ترين افراد عصر بودند. در زيارات جامعه كبيره مي‌خوانيم:

وَ عَادَتُکُمُ الْإِحْسَانُ وَ سَجِیَّتُکُمُ الْکَرَمُ؛ عادت و رسم احسان و بخشش و شيوه‌ي كرامت و بزرگواري است.

حضرت رضا علیه السلام نيز به عنوان اسوه‌ي كامل بشري از تمام كمالات انساني برخوردار بود. در مهمان‌نوازي و احسان، زبانزد دوست و دشمن بود.

در اينجا یک مورد از مهمان نوازي و سخاوت آن سلاله‌ي پاك رسول خدا صلی الله علیه و آله را به نظاره مي‌نشينيم.

عبدالله بن ابراهيم غفاري ضمن حکایتی امیدبخش، سخاوت و بزرگواري حضرت علي بن موسي الرضا علیه السلام را اينگونه گزارش كرده است: مردي از آل ابو رافع از من طلبكار بود. او با اصرار تمام طلب خود را از من خواست و من هم از پرداختن بدهي وي ناتوان و عاجز بودم.

درخواست‌هاي مكرر او مرا به ستوه آورده و كلافه كرده بود.

روزي تصميم گرفتم بعد از خواندن نماز صبح در مسجد رسول گرامي اسلام به عريض(1) رفته و دست به دامن حضرت رضا علیه السلام بشوم. فرداي همان روز بدون درنگ نماز صبح را در مسجد النبي صلی الله علیه و آله خوانده و در عريض به خانه‌ي امام رضا علیه السلام رفتم. نزديك در كه رسيدم آن بزرگوار را در حالي كه پيراهن و عبائي پوشيده و سوار بر مركبش مي‌رفت ملاقات كردم.

اما حيا مرا مانع شده و از اظهار خواسته‌ي خود خجالت كشيدم. امام چون به نزد من رسيد توقف نموده و با نگاه مهر آميزي به من نگريست. من نيز جرئت يافته بعد از عرض سلام اظهار داشتم: فدايت شوم فلاني از من طلب دارد و اداي آن بر من مقدور نيست بخدا سوگند او آبروي مرا ملاحظه نمي‌كند و مرا رسوا كرده است. البته من انتظار داشتم آن حضرت به طلبكار من سفارشي بكند تا برايم مهلت دهد و متعرض آبرويم نشود.

به همين جهت در مورد علت بدهي و مقدار آن توضيح ندادم. امام به من دستور داد كه آن روز را منتظر حضرت باشم و چون ماه رمضان بود و روزه داشتم مي‌خواستم تا غروب برگردم نماز مغرب را خوانده بودم كه امام برگشت و در اطرافش عده‌اي نيازمند بود كه آقا به آنان هدايائي بخشيده و هر كدام را به نوعي مي‌نواخت.

حضرت مستقيم به منزل رفته و مرا صدا كرد. به داخل رفتم بعد از صحبتهاي مقدماتي به من فرمود: فكر مي‌كنم كه هنوز افطار نخورده‌اي؟ گفتم: بلي هنوز افطار نكرده‌ام. اما دستور داد برايم غذا آوردند و به صورت شايسته‌اي از من پذيرائي كردند. بعد از صرف غذا حضرت علي بن موسي الرضا علیه السلام به من فرمود: بالش را بلند كن و هر مبلغي كه در زير آن است بردار! من طبق فرمان عمل كردم مقداري دينارهاي طلا آنجا بود من سكه‌هاي طلا را از آنجا برداشته و در جيبم گذاشتم و سپس مرا با كمال احترام به منزلم روانه كرد و غلامان خود را دستور داد تا نزديكي‌هاي منزلم مرا همراهي كنند. در خانه دينارهاي طلا را شمردم چهل و هشت دينار بود و من فقط بيست و هشت دينار بدهكار بودم. در ميان آنان چشمم به نوشته‌اي افتاد كه در آن با خط روشن و خيره كننده‌اي نوشته بود. فلاني از تو بيست و هشت دينار طلبكار است بدهي خود را به وي بپرداز بيست دينار باقي مانده را هر طور كه دوست داري خرج كن!

عبدالله غفاري با شگفتي تمام گفته است به خدا سوگند من به امام نگفته بود بودم كه چقدر بدهكارم.(2)

منبع: کتاب ويژگي هاي امام رضا علیه السلام: خصائص‌الرضويه/ عبدالكريم پاك نيا، ص 27-28.

---

پی نوشت ها:

1. عريض، ناحيه‌اي در يك فرسخي مدينه مي‌باشد كه امروزه به عنوان يكي از محلات غرب آن شهر در مسير فرودگاه مدينه قرار گرفته است. زائران شهر پيامبر صلی الله علیه و آله براي زيارت مقبره‌ي علي بن جعفر عموي امام رضا علیه السلام كه در آنجا قرار دارد، به منطقه‌ي عريض سر مي‌زنند علي بن جعفر عريضي - جد سادات عريضي ايران - فرزند امام صادق علیه السلام و از اصحاب خاص امام رضا علیه السلام و امام جواد علیه السلام است. او از راويان اخبار و پاسداران فرهنگ اهل بيت علیهم السلام مي‌باشد كه 355 حديث را به ما گزارش كرده است احاديث وي در مجموعه‌اي با نام «مسائل علي بن جعفر» براي مشتاقان اهل بيت علیهم السلام به يادگار مانده است. ناگفته نماند كه براي علي بن جعفر مزاري در قم، و مزاري در سمنان موجود است اما ظاهرا محل صحيح دفن وي همان منطقه عريض در مدينه‌ي منوره مي‌باشد.(معجم رجال الحديث، در ذيل علي بن جعفر و آثار اسلامي مكه و مدينه ص 283)

2. الارشاد، ص 597.