الگو سازی و الگوپذیری یکی از اصول تربیتی (1)

زندگی به سبک مومنانه / برنامه ی زندگی / مقاله

ریشه بسیاری از ناسازگاریها و انحرافات و نیز کجروی های افراد در دوران بزرگسالی را باید ناشی از دوران کودکی و متأثر از روش غلط تربیتی والدین و مربیان دانست. رفتارهای ناصواب واشتباهات مسئولان تربیتی درس های بدی برای کودکان ما و سبب زحمت یک عمر برای آنهاست. جنبه هایی چون مهرورزی یا بی مهری ، خشونت یا لطف، بد زبانی و یا سخنگویی والدین و مربیان از روی منطق و صواب در ساختن سرنوشت کودکان بی اثر نیست.
چه بسیارند افرادی که قربانی خطاهای والدین خویش هستند و از آنها راه انحراف و کجروی را آموخته اند و این امر بدان علت است که کودکان در دوران حیات خود رفتار آنان را الگو قرار می دهند و در رفتاری که از خود بروز می دهند به الگوها بیشتر تأسی دارند تا به قانون و مقررات. مقاومت ها ، جوانمردی ها و سخت سری ها در برابر دشواری های زندگی را از روش والدین خود می آموزند نه از دستورات اخلاقی و قانونی آنها.
الگو چیست؟ چه اهمیتی دارد؟
منظور ما از الگو؛ نمونه ای است که در برابر چشمان قرار دارد و آدمی بدون استفاده از لغات و کلمات از او چیز می آموزد.
طفل در آغاز زندگی همچون آینه ای است که در برابر اشخاص ،پدیده ها ، موجودات و حتی اشیاء قرار می گیرد . بی شک هر آن چه را که در روبروی اوست ، منعکس می سازد و بعدها در سایه رشد فکر و عقل و یافتن تجارب برای او حق انتخاب پیدا می شود.
براین اساس نقش الگوئی برای افراد فوق العاده مهم و حیاتی است. والدین و مربیان به عنوان الگوهای اساسی زندگی کودک، همه کارها و رفتارهای شان برای طفل سند است. نظر به چنین اهمیتی است که در تربیت اسلامی به این امر توصیه بسیار شده و از مربیان خواسته شده که در جنبه های اخلاقی و رفتاری خود کمال توجه را داشته باشند و یا در انتخاب الگو به اسوه های اسلامی، پیامبر و حضرات معصومین علیهم السلام توجه کنند. .

چرا کودک نیاز به الگو دارد؟
کودک برای داشتن یک زندگی عادی و جمع پسند نیاز به الگو و عمل بر اساس آن دارد . او نیاز دارد که بفهمد چه باید بکند ، چه نوع رفتاری از خود بروز دهد ، در برابر امور و دشواری ها چه موضع و راه حلی را در پیش گیرد و چگونه با امور مواجه شود .
از دیگر فواید الگوها آموزش سریع مسائل و انتقال مفاهیم و معرفی مصداق ها بگونه ای مستند و قابل فهم است. اگر بخواهیم مسأله ای را از روی نوشته و کتاب و یا از طریق داستان ها به کودک بیاموزیم راهی طولانی در پیش خواهیم داشت و فرصتی دراز مورد نیاز خواهد بود و تازه معلوم نیست در آنچه که خواستیم به کودک منتقل کنیم موفق باشیم در حالی که می توان همان مفاهیم و مصادیق را از راه الگو به زودی به طفل یاد داد .
در تربیت اسلامی برای انتقال سریع مسائل و نیز بی غلط بودن آن تکیه به ارائه الگو شده است آیاتی از قرآن مجید پیامبرﷺرا الگو معرفی می کند (و مردم را به سوی او هدایت میکند ). والدین و مربیان هم باید به عنوان نمونه های عالی تربیت قرآنی و الگوی مجسم تعالیم قرآن باشند تا کودکان در رفتار خود به آنها تاسی کنند.

( ادامه دارد...)