یادداشت | فضائل امام باقر علیه السلام
ویژگی ها و فضائل امام باقر علیه السلام
اهل بیت علیهم السلام از ویژگی ها و فضائلی برخوردار بودند که آنها را از سایر مردم زمان خودشان مشخص و معین می کرد و برتری آنها را به روشنی نشان می داد. امام باقر علیه السلام نیز این چنین بودند و از ویژگی ها و فضائلی برخوردار بودند فضائلی همچون:
علم و دانش:
مردى از ابن عمر درباره مسئله اى پرسش كرد. ابن عمر نتوانست او را پاسخ دهد. پس به سوى امام باقر علیه السلام اشاره كرد و به پرسش كننده گفت: نزد اين كودك برو و اين مسأله را از او بپرس و جواب او را هم به من بازگوى. آن مرد به سوى امام رفت و مشكل خود را مطرح كرد. امام نيز پاسخ او را گفت. مرد به نزد ابن عمر بازگشت و وى را از جواب امام آگاه كرد. آنگاه ابن عمر گفت: اينان اهل بيتى هستند كه از همه علوم آگاهى دارند.[1]
عبد الله بن عطاء مكى می گوید: به اندازه اى كه دانشمندان پيش حضرت باقر علیه السلام كوچك بودند پيش احدى چنان كوچك نبودند. حكم بن عتيبه با مقامى كه در نزد مريدان خود داشت ديدم چون بچه اى در نزد معلم خود خدمت آن جناب كوچك است. جابر بن يزيد جعفى هر وقت چيزى از حضرت باقر علیه السلام نقل مي كرد؛ مي گفت: «مرا وصى اوصياء وارث علم انبياء محمد بن على بن الحسين حديث كرد».[2]
لقب گرفتن آن حضرت به باقر العلوم و شهرت وى در ميان خاص و عام و بهره بردن بسيارى از دانشمندان و احتجاجات ایشان از دیگر نشانه های علم آن جناب می باشد.
صبر و شکیبایی:
در كتاب مناقب آمده است: مردى از اهل كتاب به آن حضرت گفت: تو بقر (گاو) هستى؟ امام گفت: خير من باقر هستم. گفت: تو فرزند زنى آشپز هستى. امام گف: آشپزى حرفه او بوده است. مرد گفت: تو فرزند زنى سياه چرده زنگى و بد كارى هستى. امام پاسخ داد: اگر چنين كه تو مى گويى بوده، خداوند او را بيامرزد اگر تو دروغ مى گويى خداوند ترا بيامرزد، آن مرد با شنیدن این سخن اسلام آورد.[3]
تسليم امر خدا بودن:
ابونعيم در كتاب حلية الاولياء نقل كرده است: «محمد بن على (امام باقر) علیه السلام مى گفت: از خداوند آنچه را كه دوست داريم در خواست مى كنيم پس هنگامى كه چيزى را كه نمى پسنديم واقع مى شود با خداوند در آنچه كه او دوست داشته است مخالفت نمى كنيم».[4]
جود و بخشش:
شيخ مفيد مى نويسد: آن حضرت با آن ويژگي هاى علمى و بزرگى و رياست، به جود در ميان خاصه و عامه مشهور بود و با وجود فراوانی عيال و وضعيت متوسط ماليش، در بزرگوارى و احسان به همگان معروف بود. حسن بن كثير می گوید: از نيازمندى خود و بى وفايى دوستانم در نزد آن حضرت گلايه كردم؛ امام علیه السلام فرمود: چه بد برادرى است كسى كه در هنگام توانگرى به تو توجه دارد ولی به هنگام تنگدستى رابطه اش را با تو قطع مى كند. آنگاه به غلامش فرمود: كيسه اى بياور. در آن كيسه هفتصد درهم بود و فرمود: اين را خرج كن و چون تمام شد مرا آگاه كن.[5]
سلمى كنيز امام باقر علیه السلام روايت كرده است كه برادران و دوستان امام، وقتى به نزد آن حضرت مى آمدند از پيش وى خارج نمى شدند مگر آنكه به آنان غذايى گوارا مى خوراند و لباسى نيكو به آنها مى پوشانيد و پولى به آنان مى بخشيد. من درباره برخى از اين كارها به او تذكر مى دادم اما آن حضرت مى فرمود: «اى سلمى! بعد از انجام خوبى ها و وجود دوستان، در دنيا اميدى نيست».[6]
صدقات فراوان:
امام صادق علیه السلام روايت كرده است: «پدرم از ديگر افراد خانواده اش، مال كمتر و در مقابل، مخارج بيشترى داشت. او در هر جمعه يك دينار صدقه مى داد و مى گفت: صدقه در روز جمعه دو چندان مى شود همان گونه كه خود روز جمعه بر روزهاى ديگر فضيلت بيشترى دارد».[7]
شكوه و هيبت در دل ها:
ابوحمزه ثمالى نقل می کند: «چون سالى كه محمد بن على علیه السلام در آن حج كرد، فرا رسيد. هشام بن عبدالملك او را ديد كه مردم به سويش مى شتافتند. عكرمه پرسيد: اين مرد كيست؟ بر چهره اش نشان درخشان علم و دانش نقش بسته است. بايد او را امتحان كنم. اما وقتى رو به روى امام قرار گرفت از ترس به لرزه افتاد و از عمل خود پشيمان شد و گفت: اى فرزند رسول خدا صلی الله علیه و آله من در مجالس بسيارى، روياروى كسانى مانند ابن عباس و غير او نشسته ام، اما هيچ گاه حالتى كه اكنون مرا فرا گرفته است، نداشته ام. امام باقر علیه السلام به او فرمود: واى بر تو اى بنده شاميان! تو پيشاروى خانه هايى هستى كه خداوند اجازه داده در آنها نام پاكش بلندى گيرد و ياد شود».[8]
منبع: سيره معصومان سيد محسن امين عاملى، به ترجمه على حجتى كرمانى، سروش، تهران، 1376 ش، ج 6، ص 26 – 18.
پی نوشت ها:
[1] بحار الأنوار، محمد باقر مجلسى، دار إحياء التراث العربي، بيروت، 1403 ق، ج 46، ص 289.
[2] الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، شیخ مفید، مؤسسة آل البيت عليهم السلام، كنگره شيخ مفيد، قم، 1413 ق، ج 2، ص 160.
[3] مناقب آل أبي طالب عليهم السلام، ابن شهر آشوب مازندرانى، علامه، قم، 1379ق، ج 4، ص 207.
[4] سيره معصومان، ج 6، ص 25.
[5] الإرشاد، ج 2، ص 166.
[6] كشف الغمة في معرفة الأئمة، على بن عيسى اربلى، بنى هاشمى، تبريز، 1381 ق، ج 2، ص 121.
[7] ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، شیخ صدوق، دارالشريف الرضي للنشر، قم، 1406 ق، ص 185.
[8] مناقب آل أبي طالب عليهم السلام، ج 4، ص 182.