رمضان؛ فرصت تمرین بُعد معنوی و روحانی انسان

جسم انسان بدون ورزش، ضعیف و لاغر و بی قدرت خواهد بود. هرکسی باشید، هرچه بنیه ی قوی و نیرومند داشته باشید، اگر ورزش نکردید و خوردید و خوابیدید، بدن ضعیف می ماند؛ شکی در این نیست. همچنانی که اگر ورزش نکنید، بدن شما آن رشد لازم را نمی کند، زیبایی هایی هم دارد که ورزش آن ها را آشکار خواهد کرد؛ بدون ورزش نمی شود. روح شما هم عیناً همین طور است. بدون ورزش، بدون تمرین و ریاضت، ممکن نیست شما قوی بشوید.
ای بسا انسان هایی هستند با جسم های نیرومند و زیبا، ولی با روح هایی لاغر، زشت، ناتوان و ضعیف؛ این به درد نمی خورد. تمام عبادات برای این است که ما ورزش کنیم، تربیت بشویم و پیش برویم. البتّه باید عبادات را شناخت. عبادات هم جسم و روحی دارند. جسم عبادات، به تنهایی کافی نیست. نماز را که انسان بخواند، ولی در حال نماز، توجّه به خود ذکر نداشته باشد، ملتفت نباشد که چه می گوید و با چه کسی حرف می زند، مضامین نماز را بکلّی از روی غفلت ادا بکند، این نماز، نماز بی فایده ای است.
البتّه کسانی که عربی نخوانده اند و معنای این جملات را نمی دانند، اگر در حال نماز، همین اندازه توجّه پیدا کنند که با خدا حرف می زنند و به یاد خدا باشند، این هم بهره ی خوبی است؛ ولی سعی کنید که معنای نماز را بدانید. یاد گرفتن معنای نماز، کار خیلی آسانی است؛ خیلی زود می توانید ترجمه ی این چند جمله را یاد بگیرید. نماز را با توجّه به معنای آن بخوانید. این نماز است که قربان کلّ تقیّ (1) خواهد بود. نماز، نزدیک کننده ی انسان به خداست؛ امّا نزدیک کننده ی انسان باتقوا.
روزه، موجب تقوا و بوجودآورنده ی تقواست؛ امّا روزه ی باتوجّه. در جلسات اوّل این مجلس، من به روایات روزه اشاره کردم؛ بعضی از آقایان دیگر هم که به اینجا آمدند و افاضه کردند، اشاره نمودند. روزه فقط این نیست که انسان نخورد و نیاشامد؛ روزه یک نوع پرورش روح شماست. شما می توانید اندامهای روحتان را با روزه پرورش بدهید و تصفیه و پاکیزه بشوید و طهارت پیدا کنید.
این زکات و انفاقی هم که یک عبادت بزرگ محسوب می شود، دارای جسم و روحی است. وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِکَ هُمُ اَلْمُفْلِحُونَ (2) این زکات، باید آن حرص و بخل درونی ما را بشکند و آن دلبستگی ما به مال و به زخارف دنیوی را از بین ببرد. این زکات، زکات خوبی است.
همّت ما باید این باشد که این محصول را [روزه ی ماه رمضان] حفظ کنیم. این، محصول باارزشی هم است. اگر نماز و روزه ی باتوجّه و ذکرِ آگاه گر و هشیارگر انسان، برای ما وجود داشته باشد، آن وقت مسلمانی خواهیم بود که روز به روز به سمت هدفهای اسلام پیش می رویم. اگر می بینید که در جوامعی مسلمانانی بودند یا هستند که به هدفهای اسلام نزدیک نشده اند و دور شده اند، یکی از عیوب کارشان اینجاست. شاید عیب های متعدّدی باشد، که این، یکی از آن هاست.(3)
منبع: آداب روزه داری؛ احوال روزه داران (از بیانات حضرت آیت الله العظمی خامنه ای)، به کوشش: علیرضا مختارپور قهرودی، ص 30-31.
----
پی نوشت ها:
1. نهج البلاغه، کلمات قصار، ش 136.
2. سوره تغابن، آیه 16.
3. بیانات رهبر انقلاب در دیدار با اقشار مختلف مردم (روز سی‌ام ماه مبارک رمضان)، ۶ اردیبهشت ۱۳۶۹.