معرفی صحن آزادی
صحن آزادی
این صحن در شرق حرم مطهر و در پایین پای مبارک حضرت، با ۴۳۳۵ متر مربع مساحت ساخته شد. در یک نگاه کلی، میتوان صحن آزادی را بنای برجایمانده از دورۀ قاجاریه دانست؛ چراکه ساخت آن بهدستور فتحعلیشاه و به مباشرت فرزندش علینقیمیرزا و با معماری حاجآقاجان، صاحب بازارچۀ معروف حاجآقاجان در مشهد، آغاز شد و در روزگار ناصرالدینشاه قاجار بنای آن به پایان رسید.
در وسط صحن آزادی، همچون صحن انقلاب اسلامی، سقاخانهای ساخته شد. در اواخر حکومت قاجار (سال ۱۲۷۱ شمسی) این سقاخانه چون به هنگام عرض سلام و ادای احترام از درب شرقی، بین زائران و ایوان طلا حائل میشد، تخریب شد و حوض آب بزرگ با باغچههایی در اطراف آن ایجاد شد.
ایوان جنوبی صحن آزادی (ایوان ساعت)
بر فراز ایوان جنوبی صحن آزادی، ساعتی بزرگ قرار دارد. این ساعت تا پیش از سال ۱۳۳۶ شمسی، روی ایوان غربی صحن انقلاب اسلامی نصب بود. آنطور که نقل شده، این ساعت در عهد ناصرالدینشاه قاجار در سال ۱۲۷۸ قمری، از منچستر انگلستان تهیه شده است. این ایوان با عرض ۳۰/۷ و طول ۳۰/۱۸ و ارتفاع ۲۰ متر از بناهای مجلل قدیمی آستان قدس رضوی است.
ایوان غربی صحن آزادی (ایوان طلا)
یکی از چهار ایوان صحن آزادی، ایوان طلاست. این ایوان بیش از ۲۰ متر ارتفاع دارد و مسیر تشرف بانوان به درون حرم است. ازآنجاکه در زمان ناصرالدینشاه قاجار این ایوان مرمت و خشتهای زرین آن نصب شده، به «ایوان ناصری» نیز مشهور شده است. در این ایوان، چهار غرفه بنا شده که بدنۀ آنها خشتهای مُطلاست. کتیبههای زیبایی، حاوی آیاتی از قرآن و اشعاری به فارسی، این ایوان را مزین کرده است.
در چهار ضلع صحن آزادی، مجموعاً ۵۶ حجره و غرفۀ فوقانی و تحتانی قرار دارد که از حجرهای در جنوب غربی صحن، دری به رواق شیخ بهایی(ره) و مقبرۀ وی گشوده میشود.