نهی امام هادی از دشنام دادن به روزگار
برخی از انسان ها به هنگام رویارویی با حوادث تلخ و ناگوار به روزگار بدگويى مى کنند و آن را دشنام داده و كه چرا چنين و چنان شده است مثلاً می گویند، تف به این روزگار، یا لعنت به این روزگار، با اینکه در احاديث اسلامى می خوانیم که معصومین علیهم السلام فرموده اند روزگار را دشنام ندهید و مصائب و بدبختی هایتان را به گردن روزگار نیندازید، امام صادق عليه السّلام می فرماید: «هيچ روزی بر فرزند آدم نمى گذرد مگر اينكه آن روز به او مى گويد: اى فرزند آدم، من روز نو و جديد هستم، و بر ضرر تو شهادت خواهم داد، پس در من عمل خير انجام ده، تا در روز قيامت به نفع تو شهادت دهم، به راستى كه هرگز و هيچ گاه مرا نخواهى ديد».[1]
بنا بر اين اگر كسى روزى كار بدى انجام داد و پس از آن پشيمان شد نبايد بگويد که: فلان روز روز بدى بود، چون روز بد نكرده است و بدی از خود او و عواقب آن نیز مال اوست که خداوند بخاطر بدی کارش به او می رساند و این خداست که صاحب روزگار است، چنانچه در حدیثی پيغمبر خدا (صلی الله علیه و آله) فرموده اند: «روزگار را دشنام ندهيد چرا كه خداوند روزگار است».[2]
گویا پيغمبر خدا (صلی الله علیه و آله) در این حدیث می فرماید روزگار یک کلمه و لفظ بيشتر نيست، و روزگار نقش و تأثیری در ثواب و عقاب انسان ها ندارند، بلکه این خداست که به عنوان مدبر و گرداننده اين جهان ثواب و عقاب را به آنها می رساند، اگر کسی به ایام و روزگار بدگويى كند، بدون دقت و توجه به خداوند قادر متعال بدگويى كرده است! در حديث قدسى نقل شده است که خداوند مى فرمايد: «اين سخن فرزندان آدم مرا آزار مى دهد كه به روزگار دشنام مى گويند، در حالى كه روزگار منم! همه چيز به دست من است و شب و روز را من دگرگون مى سازم».[3]
در کتاب تحف العقول آمده است كه “حسن بن مسعود” می گوید: روزى خواستم به حضور ابوالحسن امام هادى علیه السلام شرفياب شوم، در آن روز هم انگشتم به سنگ خورد و هم سواره اى به سرعت از کنار من گذشت و به شانه ام زد و شانه ام صدمه ديد و هم اينكه وقتى مى خواستم به محضر امام وارد شوم چنان شلوغ بود که لباسم را پاره كردند، با خود گفتم: خدا مرا از شرت حفظ كند چه روز شومى هستى، چون به حضور امام علیه السلام شرفياب شدم حضرت فرمود: «يَا حُسْنُ مَا ذَنْبُ الْأَيَّامِ حَتَّى صِرْتُمْ تَتَشَأَّمُونَ بِهَا إِذَا جُوزِيتُمْ بِأَعْمَالِكُمْ فِيهَا؛ اى حسن اين چه پندارى است؟ تو كه همواره اطراف و دور و بر ما هستى نبايد گناهت را گردن كسى كه بيگناه است بیندازی».
حسين بن مسعود می گوید: امام با اين سخن خود، عقل مرا هوشیار و از خواب غفلت بيدارم كرد و فهميدم كه به خطا رفته ام، عرضه داشتم: اى مولاى من، از خدا برايم طلب آمرزش كن، فرمود: «يَا حُسْنُ مَا ذَنْبُ الْأَيَّامِ حَتَّى صِرْتُمْ تَتَشَأَّمُونَ بِهَا إِذَا جُوزِيتُمْ بِأَعْمَالِكُمْ فِيهَا؛ اى حسن روزها چه گناهى دارند كه شما هر وقت به كيفر اعمالتان مى رسيد آن ناراحتى را به گردن روز گذاشته، آن روز را روز شوم و نحسی مى خوانيد؟» عرضه داشتم: من به نوبه خود از اين گناه و خطا براى همیشه استغفار مى كنم و همين توبه من است ای فرزند رسول اللَّه صلی الله علیه و آله.
حضرت هادی علیه السلام فرمود: «وَ اللَّهِ مَا يَنْفَعُكُمْ وَ لَكِنَّ اللَّهَ يُعَاقِبُكُمْ بِذَمِّهَا عَلَى مَا لَا ذَمَّ عَلَيْهَا فِيهِ أَ مَا عَلِمْتَ يَا حَسَنُ أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْمُثِيبُ وَ الْمُعَاقِبُ وَ الْمُجَازِي بِالْأَعْمَالِ عَاجِلًا وَ آجِلًا؛ به خدا سوگند، تنها اين كافى نيست كه شما از فال بد زدن به روزها دست برداريد تا سودى به حالتان داشته باشد، چون خدا شما را از اين جهت عقاب مى كند كه روزها و روزگار را به جرمى متهم می كنيد كه مرتكب نشده اند، اى حسن تا حالا متوجه اين مطلب نشده اى كه ثواب و عقاب در دست خداى تعالى است، و اوست كه ثواب و عقاب بعضى از كارها را فورى و در همين دنيا داده، و ثواب و عقاب بعضى ديگر را در آخرت مى دهد؟» عرضه داشتم: بله اى مولاى من، حضرت فرمود: «لَا تَعُدْ وَ لَا تَجْعَلْ لِلْأَيَّامِ صُنْعاً فِي حُكْمِ اللَّه[4]؛ هيچ وقت تندروى نكنيد و براى روزگار هيچ دخالتى در حكم خداى تعالى قائل نشويد»، عرضه داشتم: چشم اى مولاى من.
پیروان واقعی اهل بیت علیهم السلام باید در سخن گفتن خود مطالب اعتقادی را به دقت در نظر داشته باشند و از شیوه و طرز سخن گفتن کسی که ناآشنا با فرهنگ و مبانی اعتقادی اهل بیت علیهم السلام است استفاده نکنند و آنچه را که مخالف با اعتقاد یک پیرو واقعی و راستین است به زبان جاری نکنند و مبانی فکری خود را همچون مبانی فکری ائمه علیهم السلام قرار دهند.
پی نوشت ها:
[1] كافي، كلينى، محمد بن يعقوب، دارالكتب الإسلامية، تهران، 1407 ق، ج 2، ص 523.
[2] المجازات النبوية، شريف رضي، محمد بن حسين، به تصحیح مهدى هوشمند، دارالحديث، قم، 1380ش، ص 222.
[3] نهج الفصاحة (مجموعه كلمات قصار حضرت رسول صلى الله عليه و آله)، ابوالقاسم پاينده، دنياى دانش، تهران، 1382ش، ص 593.
[4] تحف العقول، ابن شعبه حرانى، جامعه مدرسين، قم، 1404ق، ص 482.