معرفی ایوانهای صحن انقلاب
ایوان جنوبی صحن انقلاب اسلامی (ایوان طلا)
اولین ایوان ساختهشده در صحن انقلاب اسلامی (عتیق)، ایوان جنوبی است. احداث بخشهایی از ضلع جنوبی صحن انقلاب اسلامی در زمان سلطان حسین بایقرای تیموری، توسط وزیر دانشمندش، امیرعلیشیر نوایی، در سال ۸۷۵ قمری آغاز شد و بهدنبال آن، ایوان ضلع جنوبی (متصل به حرم مطهر) همراه با غرفههایی در مجاورت ایوان بنا شد و به ایوان «امیرعلیشیر نوایی» معروف شد. درعینحال چون در محل صحن عتیق، قبل از احداث، مدارس دینی قرار داشت و امیرعلی نمیخواست اجباراً اقدام به تخریب آنها کند، اتمام بنای صحن در زمان شاهعباس صفوی صورت گرفت و در واقع برای تکمیل صحن، از هنر معماری دوران صفوی، در ادامۀ همان معماری تیموری، استفاده شد. نام سلطان حسین بایقرا بر کتیبۀ سر در ایوان طلای صحن عتیق نقش بسته است و ازآنجاکه طلاکاری آن در عهد نادرشاه صورت گرفت، به «ایوان نادری» نیز معروف شده است. عرض ایوان جنوبی ۸۰/۷ و طول آن ۷۰/۱۴ و ارتفاع آن ۴۴/۲۱ متر است.
ایوان شمالی صحن انقلاب اسلامی (ایوان عباسی)
این ایوان در سال ۱۰۲۱ قمری، با ۲۲ متر ارتفاع بنا شده است. عرض این ایوان ۲۰/۸ و طول آن ۸۰/۱۴ و ارتفاع آن ۵۰/۲۲ متر است. ازآنجاکه قسمت اعظم این ایوان در عهد شاهعباس دوم تزیین یافت، به «ایوان عباسی» معروف شد.
بر فراز ایوان عباسی، منارهای طلایی وجود دارد که اصل بنا و طلاکاری آن مربوط به دورۀ نادرشاه افشار است. آرامگاه عارف نامدار، مرحوم حاجشیخ حسنعلی اصفهانی، معروف به «نخودکی» متوفای ۱۳۲۱ شمسی، نیز در جنب این ایوان واقع است.
ایوان غربی صحن انقلاب اسلامی (ایوان ساعت)
ایوان غربی صحن انقلاب اسلامی، به «ایوان ساعت» معروف است؛ زیرا ساعت بزرگ آستان قدس رضوی از قدیم در بالای این ایوان نصب بود. عرض این ایوان ۹۰/۶ و ارتفاع آن ۱۰/۲۴ متر است و در زمان شاهعباس صفوی ساخته شده است. در قدیم جنس برجِ ساعت حلبی بود؛ اما در سال ۱۳۳۵ شمسی برچیده شـد و جـای آن را برج کنونی گرفت.
ایوان شرقی صحن انقلاب اسلامی (ایوان نقاره)
ایوان شرقی صحن انقلاب، به نام ایوان نقاره در عصر شاهعباس صفوی با ارتفاع ۲۶ متر و عرض ۸/۷ و طول ۲۰/۱۸ متر ساخته شد و پس از آن، ساختمان نقارهخانه بر بالای آن بنا شد. ساختمان نقاره که ابتدا از چوب و حلب بود، در سال ۱۳۴۰ شمسی برچیده شد و بنایی جدید، زیبا و مستحکم جایگزین آن شد. برج نقارهخانه در دو طبقه، به طول ۸/۷ و ارتفاع ۹۷/۹ متر، نمایی زیبا و چشمگیر دارد که به کاشیهای معرق و مقرنسهای نفیس کاشیشده آرایش یافته است. طبقۀ پایین این بنا برای نگهداری طبل و کرنا [ابزار نقارهنوازی] و طبقۀ فوقانی برای استقرار نقارهچیان و انجامدادن مراسم نقارهنوازی استفاده میشود.