برشی از کتاب نشانی بهشت (04)

چند دقیقه مطالعه
نیکی به پدر و مادر


امام رضا علیه السلام:
“بِرُّ الواِلدینِ واجِبُ وَ اِن کانا مُشرِکَینِ، و لا طاعَةَ لَهُما فی مَعصِیة الله عزوجل”
خوش رفتاری با پدر و مادر اگر چه مشرک باشند واجب است اما پیروی از آنان در امر حرام و گناه صحیح نیست.

یکی از زیباترین آموزه‌های دین اسلام نیکی به پدر و مادر است، رعایت حقوق والدین آن قدر مورد اهمیت است که در آیاتی از قرآن، پس از دعوت به توحید و پرستش خداوند و دوری از شرک، انسان‌ها را به رفتار نیک با پدر و مادر دعوت می‌کند. 
وظیفە‌ی هر مسلمان این است که به پدر و مادرش نیکی کند، با آنان بهترین رفتار را داشته باشد بلکه باید نهایت تلاش در گرامی‌داشت آنان داشته باشد به گونه‌ای که بال و پر مهربانی و محبت برای آنان بگستراند و شایسته نیست هیچ گونه کوتاهی در خدمتگزاری آنان بنماید.
رعایت حقوق والدین آن قدر مهم است که حتی اگر آن دو کافر و مشرک نیز باشند احترام آنها واجب و لازم است.

به همین جهت امام هشتم علیه السلام در جمله کوتاه خود، از نکات مهم دینی خوش‌رفتاری و نیکی به پدر و مادر را از نکات مهم دینی بیان می‌کنند، اگر چه آن دو مشرک باشند.


مطالب مهم و ظریفی درباره‌ی نیکی به پدر و مادر وجود دارد که رعایت آنها موفقیت‌های زیادی در طول زندگی برای انسان به ارمغان می‌آورد:

1. در چهار آیه از سوره‌های مختلف قرآن، (انعام آیه ۱۵۱، نساء آیه ۳۶، اسراء آیه ۲۳ و بقره آیه ۸۳) بعد از مسألٔە توحید و دعوت به یگانگی و پرستش خداوند، سفارش نیکی به پدر و مادر می‌کند و این هم ردیف بودن می‌رساند که قرآن تا چه اندازه برای پدر و مادر ارزش قائل است.

2. در برخورد و نوع سخن گفتن صدای خود را نباید بلندتر از صدای پدر و مادر برد.

3. با آنان به نرمی و نیکی سخن بگوید نه با تندی و فریاد زدن.

4. سخن تند، توهین‌آمیز، حرف‌های بی‌ادبانه، به تعبیر قرآن "اف گفتن" در برابر آنان جایز نیست.

5. هنگام راه رفتن جلوی آنان راه نرود و حتی قبل از آنان ننشیند.

6. احسان به والدین را بی‌واسطه به دست خود انجام دهد.

7. فرزند در هر موقعیت و مقامی که باشد باید در مقابل والدین متواضع و فروتن باشد، مقام و موقعیت خود را نمی‌تواند به رخ بکشد و حتی می‌توان گفت هر چه دارد از آنان است و نباید فراموش کند که اصل و ریشە‌ی وی از همین پدر و مادر است.

8. نکتە‌ی قابل توجه که امام هشتم علیه السلام نیز بدان اشاره دارد این که در احسان به والدین، مسلمان یا خوش اخلاق بودن آنان شرط نیست بلکه حتی اگر مشرک یا بداخلاق باشد باز هم احترام و احسان به آنان لازم است.

9. فرمانبرداری از پدر و مادر اگر چه لازم است اما اگر در مسیر شرک و کفر برخلاف دستورات دین دستوری صادر کنند همان طور که امام رضا علیه السلام فرمود، نباید از آنان پیروی نمود.

10. میان حکم و فرمان هر یک از پدر و مادر تفاوتی نیست.


کتاب نشانی بهشت
عیون اخبار الرضا علیهم السلام ،ج ۲، ص ۱۳۲، ب ۳۵