مشاهیر | شیخ طبرسی
شیخ طبرسی؛ پیشوای مفسران (۴۶۸ تا ۵۴۸ق)
ابوعلی فضلبنحسن، معروف به شیخ طبرسی و ملقّب به امینالاسلام، در سال ۴۶۸ قمری متولد شد. وی پس از فراگیری مقدمات در مشهد مقدس، تحصیلِ ادبیات عرب، قرائت و تفسیر، حدیث، حساب و جبر، فقه و اصول و کلام را آغاز کرد و در این علوم تبحر یافت. شیخ طبرسی از استادان بهنامِ عصر خود، ازجمله شیخ طوسی و ابنبابویه قمی، کسب علم کرد. از شاگردان شایستۀ شیخ، باید به فرزندش، ابونصر حسینبنفضل، صاحب کتاب مکارم الاخلاق، محمدبنعلیبنشهرآشوب، نویسندۀ کتاب معالم العلماء و نیز علامه قطب راوندی اشاره کرد.
گرچه مورخانی نظیر بیهقی، تألیفات شیخ طبرسی را بسیار دانستهاند، آنچه اکنون باقی مانده است، به بیست عنوان نمیرسد که تعدادی از آنها عبارت است از: ۱. مجمع البیان، در ۱۰ جلد که از بهترین تفاسیر شیعه است و بهعنوان سرآمد تفاسیر، پس از شیخ در کانون توجه همۀ مسلمانان قرار گرفته است؛ ۲. جوامع الجامع که جامع فواید مجمع البیان و تفسیر کشاف زمخشری است؛ ۳. اعلام الوری باعلام الهدی، در فضایل معصومان (علیهم السلام) که جمع نظریات شیعه و سنّی است.
برخی تاریخنگاران انگیزۀ اولیۀ شیخ طبرسی را برای نوشتن تفسیر، اینگونه روایت کردهاند:
سکتهای بر شیخ عارض میشود و خانوادهاش بهگمانِ وفات او، دفنش میکنند. وی پس از بههوشآمدن و خود را گرفتاردیدن، نذر میکند که در صورت رهایی، یک دوره تفسیر بنویسد. ازقضا، کفندزدی قبر شیخ را نبش میکند و اسباب نجات او را فراهم میآورد. وی تفسیر بزرگ مجمع البیان را پس از این واقعه مینویسد.
امینالاسلام طبرسی، سرانجام پس از هشتاد سال، در ۵۴۸ قمری در سبزوار وفات کرد و پس از انتقال بدن مطهرش به مشهد، او را در گورستانی دفن کردند که بعدها به قتلگاه معروف شد. آرامگاه شیخ طبرسی، در حال حاضر، در ضلع شمال شرقی حرم مطهر و ابتدای خیابان طبرسی واقع است.