مشاهیر | علامه آشتیانی
استاد علامه سیدجلال‌الدین آشتیانی در سال ۱۳۰۴ شمسی در شهر آشتیان، از توابع استان مرکزی، دیده به جهان گشود. در ۱۹ سالگی برای فراگیری علوم دینی، عازم قم شد و به تحصیلِ دروس فلسفه، عرفان، کلام، تفسیر، فقه و اصول پرداخت؛ ازجمله استادان وی در حکمت و عرفان، میرزا احمد آشتیانی و علامه طباطبایی و امام‌خمینی(ره) بودند.
شهرت علامه آشتیانی به تحصیلات و تحقیقات گسترده‌اش در فلسفه و عرفان اسلامی است؛ به‌طوری‌که هانری کُربَن، فیلسوف شهیر غربی که مدت‌ها با او آشنایی و همکاری داشت، او را «ملاصدرای دیگر» لقب داده است. سیدحسین نصر نیز در کتاب عرض و طول تاریخ فلسفۀ اسلامی، معتقد است او در نیم‌قرن اخیر، هم بر طول و هم بر عرض فلسفۀ اسلامی افزود؛ یعنی هم سِیر تاریخی و زمانیِ فلسفۀ اسلامی را تداوم بخشید و هم بر محتوا و آثار نگاشته‌شده در این عرصه اضافه کرد.
استاد آشتیانی تا پایان عمر، تجرّد اختیار کرد و جز به شوق تحقیق و تدریس نزیست. او از طرفی دل‌بستۀ دین و مکتب ائمه؟عهم؟ بود و از طرف دیگر، سالک وادی عرفان و فلسفه. درعین‌حال که معتقد بود فیلسوفان اسلامی از قرآن متأثرند و به آن استناد می‌کنند، بدون تفکر فلسفی، فهم بسیاری از آیات و روایات را مشکل می‌دانست. به‌باور علامه، فراگیری فلسفه و عرفان باید نزد استاد باشد؛ آن‌هم استادی که خود توان فهم مطالب را داشته باشد؛ چراکه نداشتن استاد در تحصیل این علوم، موجب لغزش انسان می‌شود. همچنین معتقد بود در استفاده از منابع و متون فلسفی، باید سِیر ساده به مشکل را رعایت کرد و از آموختن علوم دیگر، نظیر منطق، اصول، فقه، کلام و حکمت غافل نبود. همچنین دانشجوی فلسفه باید استعداد و شوق لازم را داشته باشد.
علامه آشتیانی پس از استقرار در مشهد مقدس، بیش از ۴۰ سال در حوزه و دانشگاه به تربیت شاگرد پرداخت. امروزه تربیت‌شدگانِ مکتب او، از استادان مبرّز حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها به‌شمار می‌آیند؛ حتی فیلسوفان برجستۀ غیرایرانی، مثل ویلیام چیتک، بزرگ‌ترین مفسّر افکار ابن‌عربی در جهان انگلیسی‌زبان، در شمار شاگردان اویند.
پس از به‌جای‌گذاردنِ بیش از ۷۰ اثر جاودان، عمدتاً در عرصۀ فلسفه و حکمت، دفتر زندگیِ استاد علامه آشتیانی، روز سوم فروردین ۱۳۸۴ بسته شد و پیکر مطهرش را در ضلع جنوبیِ صحن آزادی، در حرم مطهر دفن کردند.
منبع: کتاب در این قطعه از بهشت