آئین های حرم | مراسم غبارروبی

• - آئين غبارروبی در بارگاه ملكوتی حضرت رضا (علیه السلام)
  
  بارگاه ملكوتی حضرت رضا (علیه السلام) به عنوان كانون توجه جهان اسلام و يكي از مراكز مهم ديني ، مذهبي وفرهنگي جهان اسلام مورد توجه بسياري از دوستداران وعلاقه مندان اهل البيت (علیه السلام) قرار دارد دراين بارگاه نوافزا، آيين ها ومراسم هاي خاصي با شكوه وعظمت فراواني برگزار مي شود كه طرفداران بسياري دراقصي نقاط جهان دارد. اين آيين ها ومراسم ها كه پيشينه ارزشمندي درفرهنگ و تمدن ايراني واسلامي دارند از ديرباز تاكنون درايام خاص درحرم مطهر حضرت رضا (علیه السلام) برگزارمي شود. «يكي از باشكوه‌ترين و جالب‌ترين آيين‌ها و تشريفاتي كه از گذشته‌هاي دور در حرم مطهّر رضوي برگزار می‌شود، مراسم غبارروبي است. اين آيين كه به منظور بزرگداشت شعائر ديني و گرامي‌داشت مقام شامخ امام رضا (علیه‌السلام)، از ديرباز در آستان قدس رضوي معمول و متداول بوده است، چند نوبت در سال (اعياد مذهبي، مانند ميلاد ائمه‌ی اطهار(عليهم‌السلام)، عيد سعيد فطر و جشن‌هاي ملّي، مانند عيد نوروز) برپا مي‌شود. تاريخ روشن و دقيقي از شروعِ اجراي اين مراسم در دست نيست؛ اما كَندوكاو و جُست‌وجو در ميان اسناد و مدارك باقي‌مانده از تشكيلات اداري آستان قدس رضوي ـ كه قدمتي بيش از چهارصد سال دارد ـ اين واقعيت را بيان مي‌کند كه علاقه‌مندان به خاندان پيامبر (صلی الله علیه و آله)، در همه‌ی ادوار تلاش نموده‌اند از هر طريق، دوستي خود را به اهل بيت (علیهم‌السلام) ابراز داشته و مقابر مقدّس آنان را با بهترين مواد و مصالح، ساخته، تزيين كرده و اداره نمايند.

اكنون از لابه‌لاي هزاران سند، مشخص گرديده است که جمع‌آوري نذورات، تنظيف، تطهير و معطّر نمودن دربار ولايت‌مدار رضوي كه از آن به عنوان «آئين غبارروبی» ياد مي‌شود، ريشه‌اي ديرينه و طولاني دارد و از همان روزگار کهن، با تشريفات، مقدّمات و ملزومات خاصي صورت مي‌پذيرفته است.».  اين مراسم با شكوه ومعنوي با پيشينه فرهنگي آنچنان شوروشوقي درميان شركت كنندگان ايجاد مي كند كه بسياري از شخصيت هاي مذهبي سياسي فرهنگي وهنري به شوق حضور دراين مراسم معنوي راهي مشهد الرضا (علیه السلام) شده تادراين مراسم خاص شركت نمايند.« مراسم غبارروبي  درچند نوبت در سال و همزمان با اعياد مذهبي يا ميلاد مسعود يکي از معصومان (علیهم السلام) توسط توليت آستان قدس رضوي و همراهانشان صورت مي گيرد. اما شيوه اجراي اين مراسم به اين شکل است که ابتدا در روز و ساعتي معين شده، خادمان ،حريم رضوي را کاملاً خلوت مي کنند و کليه درهاي ورودي آن را مي بندند. خادمان اين کار را به اصطلاح «قرق کردن» مي گويند . پس از اين کار ،در ضريح مطهر توسط توليت آستان قدس گشوده مي شود . سپس نذورات مردم به تدريج جمع آوري مي شود. در تمام طول اين مراسم، تلاوت روحبخش قرآن يا مداحي و مرثيه سرايي براي اهل بيت (علیهم السلام) در حريم رضوي طنين انداز است . بعد از جمع آوري نذورات ،درون مضجع شريف و ضريح مقدس با عطر و گلاب شست و شو مي شود. در ضمن شرح غبارروبي هم هر نوبت در صورتجلسه اي تنظيم و به امضاي توليت و ديگر مقامات شرکت کننده در اين آيين مي رسد. در پايان هم از طرف توليت آستان قدس به هر يک از دعوت شدگان، هديه اي که شامل مقداري غبار داخل ضريح و نبات متبرکه است اهدا مي شود.» در حال حاضر نيز اين مراسم در روز و ساعتي مشخص كه توليت عُظمای آستان قدس رضوی تعيين مي‌نمايند، حرم قرق شده و با حضور رهبر فرزانه انقلاب، تني چند از شخصيت‌هاي كشوري، لشكري، استادان حوزه و دانشگاه، مديراني از آستان قدس رضوی، خبرنگاران، خانواده‌هاي شهدا و جانبازان، تعدادي از قاريان و مدّاحان اهل بيت (علیهم‌السلام) و اعضاي كشيك روز، با شكوهي خاص برگزار مي شود.

منابع: 

1. 1. روايت اسناد از مراسم غبارروبي در حرم مطهّر رضوي، سعيده جلاليان، نشريه فرهنگی واطلاع رسانی دانشورز، شماره76 - اسفند1389.
   2. نشريه همشهری (ويژه‌نامه آيه) آبان1388.