یادآوری روز قیامت در روز عید فطر
وقتی مؤمنان در مراسم روز عيد شركت مى كند سزاوار است که این شرکت به قصد عبرت باشد نه به قصد تماشا، تا حال آنها مانند «آنانى كه عيد خود را لهو و لعب گرفته اند»[1] نباشد.
گفته شده است يكى از هدف ها و حكمت اين عيد به ياد آوردن قيامت و ترس های آن است كه برخى از احوال عيد موافق و مانند قيامت است:
- چون شب عيد فرا مى رسد، شبى را به ياد آور كه فرداى آن صبح رستاخيز است.
- چون صداى طبل و بوق را مى شنوى از نفخ صور بياد آور. خداوند در سوره كهف مىفرمايد: «و نفخه صور دميده شود و همه خلق را جمع مىكنيم جمع كردنى.»[2]
- چون از خانه خود، روز عيد به مکان نماز مى روى، روز بيرون رفتن خود از دنيا و روزى را كه از گور به محشر برده مى شوى به ياد آور. خداوند چنين مىفرمايد «به نداى روزى كه منادى حق (اسرافيل) از مكان نزديك ندا كند گوش فرا دار.»[3]
- چون مردم را ديدى كه در حالت های مختلف به نمازگاه مى روند، برخى در لباس هاى گران بها، برخى در لباس هاى نو و برخى در لباس هاى كهنه، اختلاف حالت های خلق خدا را در قيامت به ياد آور كه برخى از ايشان لباس هاى آراسته و با زيور بر تن دارند. گروهی را پياده و برخى را سواره می بینی، از چگونگى عبور خود از پل صراط ياد آور. پيامبر صلی الله علیه و آله فرموده اند: مردم كنار پل صراط مى رسند و سپس به كمك اعمال خود از آن مى گذرند، گروهى به سرعت برق، گروهى ديگر به سرعت باد و گروهى ديگر همچون اسبى كه در حال تاخت و تاز است و گروهى همچون حركت ستاره در مدار خود و گروهى چون مردى كه در حال دويدن باشد و گروهى همچون راه رفتن معمولى».[4]
همچنين روزى را به ياد آور كه خداوند در باره آن چنين فرموده است «روزى كه پرهيزگاران را به سوى خداى مهربان به صورت جمعی محشور گردانيم و بدكاران را به آتش دوزخ در افكنيم».[5]
- چون در محل نماز خود نشستى و مردم را ديدى كه منتظر آمدن امام جماعت هستند و گروهى در آفتاب و گروهى در سايه و گروهى ايستاده اند، از ايستادن خود در صحرای قيامت ياد كن كه منتظر حساب و قضاوت در باره خود خواهى بود.
خداوند فرموده است: «كيفر ستمكاران را به تأخير مى اندازد تا روزى كه چشمهايشان در آن خيره و حيران است. ستمكاران همه شتابان سر به بالا كرده و چشم ها حیران مانده و دل هایشان در اضطراب است».[6] گروهى عرق ريزان زير تابش خورشيدند و گروهى در سايه عرش، چون پرچم های روز عید را ديدى از پرچم هاى قيامت ياد كن كه براى هر قوم پرچمی هست.
- چون براى نماز برخاستى و صف ها مرتب شد از روزى كه به پيشگاه خدا عرضه بايد شد ياد كن. خداوند مىفرمايد: «و مردم را در صفى بر خدا عرضه كنند».[7]
- چون امام جماعت به منبر رود و شروع به خواندن خطبه كند و مردم آرام و ساكت و خاموش باشند، آن روز را ياد آور كه پیامبر صلی الله علیه و آله براى شفاعت پيش مى آيد و مردم خاموش و سرگردانند.
- چون امام جماعت در خطبه نماز شروع به وعد و وعيد كرد و بيم و اميد داد، از آن روزی ياد كن كه سروشى ندا مىدهد فلان بدبخت شد.
- چون ديدى كه مردم پس از نماز پراكنده شدند و به راه هاى مختلف و سوی خوراك ها و سفره هاى مختلف مى روند، اين گفتار خداوند را ، به ياد آور: «روزى كه رستاخيز بر پا شود در آن روز مردم فرقه فرقه مى شوند. آنان كه ايمان آوردند و كارهاى نيكو انجام دادند به باغ بهشت منزل
می گيرند».[8] و از این آيه ياد كن كه خداوند فرموده است: «مردم از گورها پراكنده بيرون آيند تا نتيجه كارهاى خويش را ببينند».[9]
امام صادق علیه اسلام فرموده است: امير المؤمنين على علیه السلام روز عيد فطر خطبه اى ايراد كرد و چنين فرمود: «اى مردم! امروز شما روزى است كه در آن به نيكوكاران پاداش داده مى شود و بدكاران در آن زيان مى كنند. امروز، شبيه ترين روزها به قيامت شماست. با بيرون آمدن خود از خانه هايتان به محل نماز خود، از بيرون آمدن از گورها و رفتن به پيشگاه خداوند ياد كنيد. از ايستادن خود در محل نماز، ایستادن خود در برابر خدا را ياد كنيد و از بازگشت خود به خانه هايتان، بازگشت خود را به جهنم و بهشت ياد آوريد. اى بندگان خدا! بدانيد نزديك ترين و كمترين چيزی كه براى مردان و زنان روزه گيرنده فراهم است، اين است كه فرشته اى در آخرين روز ماه رمضان به آنان ندا مى دهد كه اى بندگان خدا! بر شما مژده باد كه گناهان گذشته شما آمرزيده شد و بنگريد كه در آينده چگونه خواهيد بود».[10]
منبع: روضة الواعظين و بصيرة المتعظين، فتال نيشابورى، به ترجمه محمود مهدوی دامغانی، نشر نی، تهران، 1366ش، 565 – 563.
----------
پی نوشت ها:
[1] اعراف، 51.
[2] کهف، 99.
[3] ق، 41.
[4] الدر المنثور فى تفسير المأثور، سيوطى، كتابخانه آية الله مرعشى نجفى، قم، 1404ق، ج 4، ص 281.
[5] مریم، 85.
[6] ابراهیم، 43.
[7] کهف، 48.
[8] روم، 16 – 13.
[9] زلزال، 6.
[10] الأمالي، شیخ صدوق، كتابچى، تهران، 1376ش، ص 100.